Lang zal die leven!

Lang zal die leven! Mijn ervaring op verjaardagen is dat je terugkijkt naar wat er was. Zo diept mijn moeder elke verjaardag weer de details rond de geboorte op. “Ik had 40 graden koorts en al mijn spieren waren zo slap dat jij – ook nog eens heel lang en dun- er heel makkelijk uitfloepte.” Maar met 37 jaar (ergens halverwege?) wil ik nu wel eens vooruit kijken. Hoe kan ik een beetje gelukkig oud worden?

Mijn grote voorbeeld is de tachtigjarige zingende dichter Leonard Cohen. Onlangs pakte hij de Ziggodome helemaal in met 40 jaar hits. De bejaarde man rende enthousiast het toneel op en af, danste en gaf een concert van drieënhalf (!) uur. Zo gracieus en vrolijk wil ik ook wel oud worden. Wat is het geheim?

De Romeinse stoïcijn Cicero weet raad. Hij gaf in de eerste eeuw voor Christus vier redenen waarom mensen niet staan te springen om bejaard te worden:

1.Je kan niet meer werken
2.Het lichaam verzwakt
3.Je wordt beroofd van alle genoegens van het leven.
4. Je bent niet ver meer van de dood.

En hij pareerde ze stuk voor stuk. Hoezo zou je niet meer kunnen werken als bejaarde? Met de jaren groeien toch je gezag en inzicht? Oudere mensen kunnen misschien niet meer alles doen, maar ze kunnen met hun levenservaring vaak wel uitstekend leidinggeven (bij Ivo Opstelten wordt hier trouwens ernstig aan getwijfeld) of hun vak leren aan jongere mensen.

Wat hun lichamelijke ongemakken betreft, raadt Cicero iedereen aan om je gedisciplineerd in te blijven spannen naar je fysieke vermogens. I don’t smoke no cigarette, I don’t drink no alcohol zingt de voormalige wildebras Leonard Cohen in het recente nummer Darkness. Anders zou hij het allemaal echt niet meer volhouden, zei hij in een interview.

Over het derde punt is Cicero duidelijk. Misschien verdwijnen je sensuele genoegens, maar dit kun je natuurlijk ook als een zege zien. “Eindelijk kun je iets tot stand brengen, nu je niet meer achter je genot (lees: pik) hoeft aan te rennen.” Maar ieder zijn eigen manier en tempo. Voor de voormalige ladies man Leonard Cohen is één vrouw tegenwoordig genoeg. Hij heeft vaste verkering met een mooie vijfentwintigjaar jongere zangeres. You want to change the way I make love, I want to leave it alone,  zong hij pas. Check, 80 en de zinnelijke  genoegens zijn blijkbaar nog steeds aanwezig. Ik ben benieuwd wat hij tot stand gaat brengen als ze verdwijnen.

En dan punt vier, de dood. Volgens Cicero is de dood iets natuurlijks en hoef je het niet te vrezen. Bovendien zegt hij: “wees blij dat jij de finish van leven op oude leeftijd bereikt. Hoeveel mensen sneuvelen al niet veel jonger?” Ergens is dit een troostrijke gedachte. Als hoogbejaarde leef je al langer dan zoveel anderen. Zeur dan niet.

Hoe kun je dus gelukkig ouder worden? Een beetje blijven werken, wat discipline, een minder libido en het besef van de finish helpen wellicht. Bovendien, wat zou ik me eigenlijk druk maken op een vrolijke verjaardag. “Do not dwell on what has passed away or what has yet to be,” klinkt het in Leonard Cohen’s Anthem. Ik vind het allemaal wijze woorden en raad, maar best moeilijk toe te passen. Misschien lukt het als ik wat ouder ben?

Nieuwe weg naar Rome

Een vriendin van mij krijgt al jarenlang elke maand slecht nieuws. Een kind wil maar niet komen en de moed zakt haar soms in de schoenen. “Hoe was je weekend?” vraag ik. “Niet leuk, ik heb alleen maar gehuild,”  zegt ze treurig en dan “Ik heb de hele tijd hoop, maar telkens word ik weer teleurgesteld. Wat moet ik doen? Weet jij iets? Jij schrijft toch over geluk?” “Uuuh ja.., “ mompel ik.

Ik moet denken aan het boek Why grow up?  van Susan Neiman. Zij is een Duits-Amerikaans filosofe die onlangs in Nederland een grote filosofieprijs won. Opgroeien is lastig, schrijft ze. Sinterklaas bestaat niet en papa is helemaal geen held. Dit zijn maar twee van de talrijke teleurstellingen die kinderen in hun leven te verwerken krijgen. Neiman: “Er komt een moment in je leven dat je een gat herkent. Je realiseert je, de wereld is helemaal niet zoals je hem verwacht. Er is een verschil tussen is en hoe het zou moeten zijn.”

Je zou denken dat iedereen in dit leven gelijk wordt behandeld (iedereen krijgt toch kinderen?), maar soms valt de werkelijkheid  vies tegen. Waarom krijgt bijvoorbeeld die ene collega promotie en jij niet? Waarom blijf jij vrijgezel? De beroemde Duitse filosoof Immanuel Kant zegt dat “volwassen worden te maken heeft met het leren kennen van het verschil tussen is en zou moeten zijn zonder ooit een van de twee uit het oog te verliezen.”

Want er zijn twee veelvoorkomende opties. Je kunt ten eerste toegeven aan hoe de situatie nu is. Bijvoorbeeld met de veelgehoorde dooddoener (ik gebruik het ook veel): het is wat het is. Er zijn miljoenen Syrische vluchtelingen, “tsja het is wat het is.” Waarschijnlijk slaap je beter met deze heerlijke ver van mijn bed redenering, maar het is te makkelijk en onvolwassen, aldus Neiman. Zij vindt ons mensen te vaak struisvogels met de kop in het zand, blij met onze DVD-series, smartphones en vooral  bewuste onwetendheid over de dingen die er gaande zijn op de wereld. Of het nou om de opslag van onze telefoongegevens gaat of om de mensenrechtenschendingen in Zuid Timboektoe, we drukken het weg en proberen vrolijk verder te leven.

In de tweede optie haal je alles uit de kast om jouw zou moeten te bereiken. Veel mensen die iets willen en daar hard voor werken bereiken ook daadwerkelijk iets. En dat maakt ze vaak gelukkig.  Alleen geeft keihard werken en alles op alles zetten geen garantie op geluk. Als je een kind wil krijgen, kun je naar ziekenhuizen gaan wat je wilt, maar soms lukt het gewoonweg niet. En dan?

Er is nog een optie tussen deze twee uitersten in. Ik denk dat je er eerst alles aan moet doen om met goede hoop het zou moeten te bereiken. Stel hierbij realistische verwachtingen, wees voorbereid op afwijzingen en teleurstellingen en doorleef ze, zodat je weer dapper nieuwe pogingen kunt ondernemen.

Pas als het uiteindelijk niet lukt (waar bij mijn vriendin overigens nog lang geen sprake van is), kun je het loslaten. Hoe moeilijk dat ook is. Daarna is het zaak om het onmogelijke te accepteren. “Kies iets anders”, schrijft Hagar Peeters in het prachtige gedicht het spreekwoord zegt, “een nieuwe weg naar Rome.” Het is niet veel, maar het is alles wat ik kan bedenken na zo’n treurig weekend.